De laatste witte kievitsbloem



In de benedenloop van Drentsche Aa komt een van de meest bijzondere en opvallende planten van ons land voor: de wilde kievitsbloem. Er bloeien elk jaar nog enkele tientallen in het Oosterland vlakbij Haren. Wilde kievitsbloemen zijn zeer zeldzaam en genieten zelfs Europese bescherming. De plant is enorm afgenomen; er is nog ongeveer vijf procent over van de hoeveelheid van 1900. Nederland heeft een grote verantwoordelijkheid voor de bescherming van de plant omdat zijn verspreidingsgebied beperkt is.
De wilde kievitsbloemen in polder Oosterland zijn uitsluitend wit, terwijl op alle andere plekken in Noordwest-Europa vleeskleurige bloemen met donkere stippen overheersen. We hebben hier dus niet alleen te maken iets wat zeer zeldzaam is, maar met iets unieks!

wilde-kievitsbloem-foto-jacob-de-bruin

Duizenden witte kievitsbloemen

In het blad De Levende Natuur van 1898 schrijft de heer J. Mulder dat langs het Hoornsche diep ten westen van Haren duizenden witte kievitsbloemen stonden te bloeien. Ook ene heer Fiet meldt dat de kievitsbloem te Haren in grote massa wildgroeiend gevonden wordt.

Na de oorlog werd aangenomen dat de plant was uitgestorven in de Drents-Groningse beekdalen. De verrassing was groot toen weidevogelwachters hem in het jaar 2000 weer aantroffen. Er bleken nog zo'n zestig bloeiende exemplaren te staan, alle met witte bloemen. De percelen waren toen van een boer, die ze vervolgens verkocht aan het waterschap Hunze en Aa's. De afgelopen jaren heeft Natuurmonumenten het waterschap geadviseerd hoe de percelen het beste beheerd konden worden. Nu ziet het er naar uit dat Natuurmonumenten in 2013 zelf eigenaar wordt van deze unieke percelen.

Vijf voor twaalf

Afgelopen jaar werden nog maar een kleine twintig bloeiende exemplaren geteld. Het is 'vijf voor twaalf' voor deze unieke plant. Natuurmonumenten overlegt nu alvast met de betrokkenen hoe de waterstand kan worden verbeterd. Want de wilde kievitsbloem is afhankelijk van overstroming in de winter. Maar dat is niet de enige belangrijke factor. Kievitsbloemen bloeien pas na zes tot acht jaar en de planten worden zeer oud. Waarschijnlijk zijn de nog aanwezige kievitsbloemen zeer oude planten. Voor de bevruchting zijn deze planten voornamelijk afhankelijk van hommels, en de vraag is of die er wel (voldoende) zijn. Kortom, het behoud van de plant op deze plek is nog een hele uitdaging. Hopelijk kunnen we over een aantal jaren melden dat het is gelukt!