Boermarken

Een boermarke is een groep boeren uit één dorp. Samen beheren ze het gemeenschappelijke land, zoals heidevelden, graslanden en bossen. Dit noemen we ook wel ‘markegrond’. De boeren spreken samen af wie het land mag gebruiken, wanneer en waarvoor. Zo zorgen ze ervoor dat iedereen eerlijk gebruik kan maken van de grond.

Boermarken zijn al honderden jaren oud. Ze ontstonden in de middeleeuwen, toen er nog geen overheid was die het land verdeelde. De boeren deden dat dus zelf. Elke boer had stemrecht, afhankelijk van hoeveel land hij had. Zo’n groep boeren noem je ook wel een ‘markegenootschap’.

De grenzen van de boermarke werden aangegeven met markestenen. Dat zijn grote keien die in het landschap liggen. Soms staan er tekens of letters op, zodat je kunt zien van welk dorp of welke marke ze zijn. Deze stenen waren belangrijk, want ze lieten zien waar het ene gebied stopte en het andere begon. Veel van die markestenen kun je vandaag de dag nog steeds vinden in het Drentsche Aa-gebied.

De boermarken hadden ook eigen regels. Die werden opgeschreven in een markeboek. Daarin stond bijvoorbeeld hoeveel schapen je op de heide mocht laten grazen, of wanneer je hout uit het bos mocht halen. Als iemand zich niet aan de regels hield, kreeg hij een boete. Deze regels zorgden ervoor dat het landschap niet werd uitgeput en dat iedereen zijn deel kreeg.

Soms kwamen de boeren bij elkaar voor overleg. Dat gebeurde bijvoorbeeld in een dorpscafé of onder een speciale boom. Tijdens zulke bijeenkomsten werd er ook nieuws gedeeld. Dat kon bijvoorbeeld met een midwinterhoorn. Dit houten blaasinstrument werd rond de kersttijd gebruikt om boodschappen over te brengen van het ene dorp naar het andere. De diepe, mysterieuze klank klinkt ver over de velden. Vandaag de dag gebruiken mensen de midwinterhoorn vooral bij tradities en evenementen, maar vroeger had het echt een functie.

Boermarken bestaan nog steeds, al hebben ze vaak een andere rol dan vroeger. Sommige beheren nog steeds gemeenschappelijke stukken grond of natuur. Andere zetten zich in voor het bewaren van tradities, zoals het blazen op de midwinterhoorn of het onderhoud van markestenen.

De boermarken zijn dus niet alleen een deel van de geschiedenis van het Drentsche Aa-gebied, maar ook van het leven van nu. Ze laten zien hoe mensen vroeger samenwerkten met elkaar en met de natuur. En dat is nog steeds een mooie les voor vandaag.